OYUNA GELEN DEĞİL OYUN KURAN TÜRKİYE
Dünyanın merkezi neresi diye kendimize soracak olsak, herhalde haritada elimizi Türkiye ve çevresi üzerinde dolaştırmamız yanlış veya abartılı olmayacaktır.
Tarih: 31-12-2013 11:59
Yalova'lı akademisyen Furkan Kaya son günlerde Türkiye ve çevresi üzerindeki ülkelerde yaşanan
gelişmeleri son makalesinde tahlil etti.
Kaya makalesinde " Meydana gelen Dünya ve bölgesel ölçekli savaşlar ile büyük güçlerin hegemonya
mücadele alanı genelde içinde Türkiye’nin de yer aldığı Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Orta Asya bölgelerinde gerçekleşmiştir. Bugün yine bu çok uluslu mücadelenin merkezi ne tesadüftür ki aynı coğrafya oluyor.
Savaşın eksik olmadığı topraklar.
ABD’nin başrolde olduğu ve diğer yardımcı aktörler eşliğinde bereketli enerji kaynakları üzerinde
1. Dünya Savaşından bu yana sürdürülen operasyonlar, rezervlere sahip ülke yönetimleri üzerinde
sonu gelmeyen cerrahi müdahalelere yol açmıştır. Elbette bunun en büyük sebebi Osmanlı İmparatorluğu
sonrası bölge halkını bir arada yaşaması adına ortak pencereden bakmasını sağlayacak demokrasi ile
milli şuur tutkalının oluşmaması gösterilebilir. Fakat enerji zengini bu ülkelerin siyasi kültür açısından son
derece fakir görüntüsünün kronikleşmesi tesadüfi değildir.
Bu perspektiften değerlendirdiğimizde, “Arap Uyanışı” olarak adlandırılan sürecin Orta Doğu’da siyasi
bilinçlenmenin ve demokratik yönetim taleplerinin artık özgürce söylenebildiği siyasi düzenin tesis
edilmeye başlamasına vesile olduğu ilk bakışta söylenebilirdi. Fakat görünüşte halkların devirdiği
liderlerin yerine yönetimlerde kaos rüzgarlarının esmesi bölge insanlarının aklında “gelen gideni aratır”
düşüncesinin oluşmasına neden oluyor.
Türkiye’nin jeopolitik konumu bölge siyasetini etkiliyor.
Suriye’de rejimin devam edip etmeyeceği, ülkenin bölünme ihtimali veya bölünürse kaç parçaya
bölüneceği soruları daha uzun süre cevabını bulamayacağı aşikar. Fakat önümüzde net bir
gerçek var ki tüm bölge ülkelerinin gelecekteki konumlarında söz sahibi olacak. İşte bu enerji
kaynaklarının güvenliği meselesidir. Örneğin Türkiye, özellikle Orta Doğu politikasını “güvenlikçi bakış açısı”
ile şekillendirirken, aynı zamanda Transkafkasya, yani Kafkasya ve Hazar bölgesi için enerji güvenliğinin
ön plana çıktığı stratejiler takip etmektedir. Aslında bu kendisine jeopolitik konumunun yüklediği
bir sorumluluk. Çünkü Avrupa’nın artan enerji ihtiyacı ve Rusya’nın enerji tedarikinde tekel olma
isteği kıta ülkelerini alternatif enerji yolları aramasına yol açarken, Türkiye’yi de bu vesile anahtar
ülke haline getiriyor.
Öte yandan Türkiye’nin son dönemde hız verdiği enerji nakil hatları anlaşmaları, enerji tedarik
yollarını çeşitlendirmesine hizmet ediyor. Tarihin en önemli enerji anlaşmalarından olan
Azeri ve Hazar petrolünü Avrupa’ya taşıyacak boru hatlarının yanı sıra, Doğu Akdeniz bölgesindeki
rezervlerin ve İsrail’in topraklarında keşfettiği doğalgazın en düşük maliyetle ulaştırılması için
geçiş ülkesi olarak Türkiye büyük önem teşkil ediyor. Ayrıca son olarak Türkiye ile yerel Kürt yönetimi
arasında Kuzey Irak petrolünün uluslararası pazara taşınması amacıyla imzalanan anlaşma, bölgenin
istikrar ve güvenliği adına kritik etkiye sahip.
Rusya ve İran, Türkiye’nin enerji alanındaki yeni hamlelerinden rahatsız oluyor.
Elbette Türkiye’nin yükselen bölgesel konumu tüm kesimleri memnun ettiğini söylemek fazla iyimser bir düşünce olacaktır. Bilhassa Rusya’nın enerji politikalarına ters düşecek muhalif stratejilerin belirlenmesi Moskova yönetimini rahatsız ediyor ve akabinde hemen karşı hamle de bulunmaya itiyor. Örneğin, dirsek temasını kaybetmek istemediği Azerbaycan’ın Batı yörüngesine tamamen girmesi Rusya için büyük kayıp olarak görüldüğünü fark etmek zor değil. Dolayısıyla Rus yönetimi, Azerbaycan’ı şemsiyesi altında tutabilmek için özellikle Ermenistan ile arasındaki Karabağ meselesini koz olarak kullanmaya devam edecek. Bu politikanın uzantısı olarak da Türkiye’nin enerji alanında ses getirecek projelere imza atması Rusya’nın bölge siyasetine ters düşmesine sebebiyet verirken proje dahilindeki ülkelerin daha çok Rusya baskısı altına girmesine neden oluyor.
Diğer taraftan İran’ın Türkiye’nin enerji politikasında ki gelişimden memnun olduğunu söylemek oldukça zor.
Soğuk Savaşın sona ermesiyle Türkiye ile İran arasındaki rekabet ideolojik olmaktan çok jeopolitik temelli geliştiği görülüyor. Yani kendilerini bölgenin en eski devlet geleneğine sahip imparatorlukların ardılı olarak gören Türkiye ile İran, bölgesel güç olabilmek için mücadele ediyor. Tabiatıyla İran’ın elindeki en büyük koz hem nükleer enerji hem de zengin yer altı kaynakları, fakat İran’ın ambargolar sebebiyle milli kalkınmayı sağlayamaması ve enerjisini layık fiyatıyla pazarlayamaması en büyük dezavantajı. Türkiye ise enerjide dışa bağımlı olsa da doğal bir enerji terminali olma özelliği kendisi için önemli bir ayrıcalık. Ayrıca laik ve demokratikleşmedeki çizgisi Türkiye’nin coğrafyasında ön plana çıkarmakla kalmıyor uluslararası işbirliği inşa etmede etkili statü sağlıyor" dedi.
Türkiye gerek iç gerekse dış politikada dönem dönem derin krizler yaşayacaktır. Fakat bu Türkiye’nin tabiatından kaynaklanan özel konumunun değer kaybetmesine sebep olmayacak. Çünkü devam eden çok uluslu mücadelede çekişme alanı Türkiye ve çevresi olmaya devam ederken, Türk dış politikası karar vericilerinin karşı hamlede bulunmak yerine oyun kurucu kimliğiyle duruş sergilemeleri uzun vadede Türkiye’nin ulusal çıkarlarına büyük katkı sağlayacaktır.
Not: Yeni yılın tüm Türkiye’ye ve dünyaya öncelikle barış ve bol bereket getirmesini diliyorum.
Haftanın Sözü: “Su hiçbir zaman ateşten korkmaz”
Mevlana
Bu haber 36 defa okunmuştur.
Etiketler :
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER SİYASET Haberleri